Γράφει ο Κωνσταντίνος Κυριακού // *

Ο Αντώνης Χαριστός δημιούργησε ένα μυθοπλαστικό σύμπαν, μέσα στο οποίο απαντάται μια σειρά πολυεπίπεδων αφηγηματικής ανάπτυξης, τα οποία εξυπηρετούν στο μέγιστο τη στοχοθεσία του έργου, και κατ’ επέκταση του συγγραφέα. Ανάμεσα στα ήπια ρεαλιστικά στοιχεία της Αγίας Οικογένειας συναριθμούνται και φαινομενικά υπερρεαλίζοντα στοιχεία, ωμά και βίαια, έχοντας ως απόρροια την επίτευξη του γενικού μέσα στο ειδικό. Ο Α. Χαριστός διατηρεί εξαρχής και μέχρι τέλους έναν τρόπο έκφρασης σφριγηλό, διαυγή, συναρπαστικό και εναγώνιο, χειριζόμενος με θαυμάσια δεξιοτεχνία τις λάμψεις τόσο του πάθους και της φρενίτιδας, όσο και της αγριότητας και της φρίκης, κεκαλυμμένες μέσα στο ζοφερό σκότος της σκληρότητας και της βαναυσότητας της «σύγχρονης αριστοκρατίας» –πολιτικής και θρησκευτικής–, προκαλώντας το επιθυμητό ενοχικό σύνδρομο στα θύματά τους, αλλά και την απαιτούμενη συναισθηματική εξάρτηση θυματοποίησης των αδυνάτων και των «κατωτέρων». Κυρίως, όμως, η Καθολική Εκκλησία είναι αυτή, η οποία μέσα στην Αγία Οικογένεια διαποτίζει εντονότατα και ολοσχερώς όλο το κοινωνικό σύστημα, μολονότι παρουσιάζεται ερχόμενη –ως δυτικογενής– σε αντιδιαστολή με τα –ανατολικογενή– ολοκληρωτικά καθεστώτα, περιπαίζοντας την ψυχική διάθεση των πιστών της, φωλιάζοντας συγχρόνως στις ψυχές τους τον τρόμο και τον φόβο της αμαρτίας, αντί για την Αγάπη.
Μπορεί ο Alfred Johansson, ο κεντρικός ήρωας του έργου, να επιζητάει να εξιλεωθεί για τις ασελγείς πράξεις του προς τα ανήλικα παιδιά, που –παρεμπιπτόντως – βρίσκονται υπό την αυστηρή επίβλεψη της χειραγωγημένης και άβουλης συζύγου του, και να επανορθώσει μέσω της επιστημοσύνης του, σώζοντας παιδιά ηλικίας πέντε-έξι ετών, ανακαλύπτοντας, σαν ένας άλλος ιμπσενικός δόκτωρ Στόκμαν, τα θανατηφόρα αποτελέσματα του μολυσμένου νερού της πόλης του, εντούτοις παραμένει έρμαιο της σκοτεινής, δαιμονισμένης, αλλά και πληγωμένης του ψυχής. Η εξελικτική πορεία του καθ’ όλη την εξιστόρηση του μυθιστορήματος χαρακτηρίζεται από μια αδιάκοπη μετάβαση σε διαφορετικά –και κάποιες φορές αντιθετικά– πεδία προβληματισμού και υπαρξιακών αναζητήσεων. Ως ένας πληγωμένος λάθρα βιώσας δυναστευμένος επιθυμεί μια εξιλεωτική «μετάβαση στο μηδέν» ή τουλάχιστον μια «μετάβαση σε μια άλλη ύπαρξη».
Η τραγική ένταση στην Αγία Οικογένεια επιτυγχάνεται μέσω της υπάρξεως μιας διαίσθησης προς την καθ’ αυτήν φύση του πόνου. Το αναγνωστικό κοινό απολαμβάνει μια υπερβολική αίσθηση της εξάλειψης της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, αισθανόμενο τη μηδαμινότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, κατανικημένης και υποτελειακής, διαμέσου της περαστικότητας στη ζωή. Μολαταύτα η αποδεδειγμένα κακοποίηση –σωματική, λεκτική, ψυχολογική–, αυτός ο αποτρόπαιος βιασμός της ψυχοσωματικής υπόστασής του Alfred Johansson, δε δικαιώνει την αυταπόδεικτη μοχθηρία του. Τα σαδομαζοχιστικά και –εν γένει– ψυχοπαθογενή χαρακτηριστικά του είναι τα στοιχεία από τα οποία σύγκειται η παρά φύσιν εκδήλωση μίσους. Όμως, μέχρι ποιου σημείου δύναται να εξιλεωθεί και να δικαιολογηθεί η διάπραξη μιας κτηνωδίας, ορμώμενης σε μεγαλύτερα από αυτήν διαπραχθέντα απεχθή εγκλήματα;

Η σκέψη του Α. Χαριστού επιχειρεί μια αλλαγή στον καθεστηκότα ρου του φιλοσοφικού στοχασμού της εποχής μας περί θεσμοθετημένης ηθικής, ευθύνης και κυρίως δικαιοσύνης, σύμφωνα με τις νεωτεριστικές επιτάσεις της νεοπολιτικής κατάστασης της εποχής μας. Το κακό έγκειται στην υποκρισία, στο προσωπικό συμφέρον, στην αδιαφιλονίκητη αρχολιπαρία, αλλά κυρίως στον αδίστακτο ερωτομανή ηδονισμό, ο οποίος οδηγεί τα ορμέφυτα των θυτών να σοδομίσουν απέναντι στα υποχείρια θύματά τους, μέχρις εσχάτων – μέχρι θανάτου. Ο Alfred Johansson δεν έχει το σθένος να αναφωνήσει ως άλλος Αβραάμ: «Ιδού εγώ», αλλά παραφράζοντας τη φιλοσοφική ρήση: «ο θάνατος του άλλου», επιζητάει –απεγνωσμένα μάλλον– «τον θάνατο του εαυτού» του.
Οι σκηνές του αρχέγονου ερωτισμού, της αποτρόπαιης σεξουαλικής υποδούλωσης, ο εξευτελιστικός εκούσιος βιασμός, η μιαρή παιδοφιλία και ο βδελυρός, απάνθρωπος, καθ’ όλα κατακριτέος, παιδοβιασμός, δεν ξενίζουν στο αφηγηματικό ξεδίπλωμά τους, καθότι αυτό είναι το κυρίως θέμα του μυθιστορήματος. Ο Α. Χαριστός, ως ένας προδρομικός ξεμπροστιαστής, συνυφαίνει αριστοτεχνικά το καταδηλούμενο σημαινόμενό του με το συμπαραδηλούμενο σημαινόμενό του, που είναι η στοχοποίηση και η στηλίτευση της κρύφια «νομιμοποιημένης» νοσηρής ερωτικής έλξης ενηλίκων προς ανήλικα παιδιά, μέχρι του σημείου της αποπλάνησης και του βιασμού. Εν ολίγοις, αξιοποιώντας στο έπακρο τις δυνατότητες του τριτοπρόσωπου αφηγητή, τις χρονικές ανακολουθίες με το παιχνίδισμα του χρόνου, αλλά και τις ανεπαίσθητες διολισθήσεις στην αλλαγή οπτικής γωνίας, καταφέρνει ο συγγραφέας να πλάσει μια πολυεπίπεδη αφήγηση, η οποία αντικατοπτρίζει την πολυπλοκότητα του ανθρώπινου ψυχισμού.

* Ο Κωνσταντίνος Κυριακού είναι Σκηνοθέτης-ηθοποιός

** Πρώτη δημοσίευση Fractalart.gr