Μαρία Καντ (Καντωνίδου)
ποιήτρια – φωτογράφος
Συνέντευξη στη Λουκία Πλυτά
ευθαρσώς και στα ίσα
Κι άξαφνα εσιώπησε κι άρχισε να μιλά – ωραίο πρόσωπο,
ευρυγώνιο, με χτιστάδες, ραγάδες και λυγερά τεμάχια πέτρας
(τι χαράκια κι αυτά για την ποίηση). Λίγο πιο πριν και πιο
έξω το αρχαίο νταμάρι και οι αμαξωτοί.
Χρόνε ανίκατε μάχαν, δεν έχω πλέον χρόνο για μυθιστορίες,
του είπε ευθαρσώς και στα ίσα.
/stanza, εκδόσεις Gutenberg 2021, σελ. 15/
~~
Κα Καντωνίδου, τι είναι ποίηση για εσάς και ποια ήταν η πρώτη σας επαφή μαζί της;
Όπως και αλλού αναφέρω, ποίηση για μένα είναι μια λαχτάρα σε γλώσσα ιδιόλεκτη και ιδιοσυγκρασιακή – λαχτάρα βασανιστική και ταυτόχρονα ιαματική, με εσωτερικές ακίδες, συνάψεις και απολήξεις. Είτε διαβάζεται και προσλαμβάνεται, είτε γράφεται, η ποίηση παραμένει, θεωρώ, μια γέννα επίπονη και αλεξίμορος ακόμα και όταν προοικονομεί το θάνατο. Μια διαρκής κυοφορία και μια πράξη υπέρβασης και παραφοράς. Δεν θυμάμαι ποια ήταν η πρώτη φορά που διάβασα ή έγραψα ποίηση, αυτό που θυμάμαι ήταν ότι το σπίτι μας ήταν πάντα γεμάτο βιβλία και το δωμάτιο μου πάντα γεμάτο με λέξεις. Σε τετράδια, σημειωματάρια, περιτυλίγματα, τοίχους. Αρχικά, όπως συμβαίνει συνήθως, σε επίπεδο αυτοέκφρασης και αργότερα σε επίπεδο απεύθυνσης και δημιουργίας. Η “stanza”, εκδόσεις Gutenberg 2021, είναι το πρώτο μου βιβλίο, το πρώτο δημιούργημα στο οποίο επέλεξα να δώσω μορφή και ταυτότητα ώστε να υπάρξει, να προτείνει και να δοκιμασθεί.
Τι σας προσφέρει η γραφή;
Τείνω να απαντήσω μονολεκτικά. Ζωή. Ναι, η γραφή μου προσφέρει ζωή.
Πως βλέπετε τη σύγχρονη Ελληνική ποίηση;
Ενδεικτική του συγκεκριμένου τοποχρόνου και δημιουργικά ανανεωτική του υφιστάμενου ποιητικού τοπίου. Συχνά τολμηρή, ρηξικέλευθη και πολλά υποσχόμενη.
Μιλήστε μας για το βραβευμένο με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης της Κυπριακής Δημοκρατίας 2022 βιβλίο σας «stanza» εκδόσεις Gutenberg 2021.
Η «stanza» είναι χωρισμένη σε επτά διακριτές ενότητες με τίτλους κλιμακούμενης εσωτερικής έντασης, εννοιολογικής συνάντησης και συνομιλίας: Ευθαρσώς, Περιπαθώς, Και εμπύρετα, (Υπ)ακούει το σώμα, Εν αγνοία και γνώση, Και άλλα οξύαιχμα, Ιστορίες του Δ.Χ.. Οι εν λόγω ενότητες αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο με ισχυρό συνδετικό κρίκο τις στιγμές επί χάρτου, τάπητος και ιστορίας, τη συνακόλουθη σκηνοθεσία, σκηνογραφία και εικονοποίηση και, βεβαίως, τη γλώσσα. Όπως πιο πάνω υπαινίχθηκα, η γραφή μου είναι σε μεγάλο βαθμό (και) γλωσσοκεντρική, ναι, με γοητεύει και με προκαλεί η ιδέα και η χρήση μιας γλώσσας ιδιοσυγκρασιακής και ιδιόλεκτης τόσο ως σημαίνον όσο και ως σημαινόμενον. Αρκετά ποιήματά της συλλογής έχουν έμμεσες ή και άμεσες αναφορές σε ήρωες της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, πάντα, όμως, με νέο ένδυμα, τοποχρόνο και ερμηνευτικές αμυχές. Ένας Ονήσιλος που τακτοποιεί τις τριήρεις στις τσέπες του, ένας Ίκαρος που πετροβολείται στο Λαύριο, μια Μήδεια Τάδε που χορεύει τριπάτ, ένας Πετράκης Οιδίποδας που καίει και καίγεται, ένας Άλλος Οδυσσέας που κατεβαίνει τις κυλιόμενες σκάλες ανάποδα, κλπ. Άλλα ανακαλούν, μνημονεύουν ή συνευρίσκονται με τους μεγάλους της γραφής (Καβάφης, Σεφέρης, Εμπειρίκος, Λόρκα, Κάφκα, Μπόρχες, Πόε, κλπ) ή/και με δικούς τους εμβληματικούς ήρωες (Λολίτα, Σαλώμη) και τοπωνύμια (Γουαδαλκιβίρ, Κόρντοβα) μέσα από ένα διευρυμένο κάτοπτρο. Κάτοπτρα και αντανακλάσεις χρησιμοποιούνται και στην ενσάρκωση ρόλων από ανθρώπους της διπλανής πόρτας είτε πρόκειται για το νεαρό που μονολογεί στα λευκά σε ικρίωμα είτε για τη φοιτήτρια που προβάρει ένα κείμενο κρατώντας ένα άδειο ποτήρι νερού σε παρυδάτιο δρόμο είτε για τον Δημήτριο Χους, κορυφαίο ήρωα της «stanza», και τις μεταμορφώσεις του.
Τι σημαίνει «stanza»;
Είμαι υπέρ της ανοιχτής ανάγνωσης. Το λεξικό αναφέρει τις σημασίες στροφή, στροφή ποιήματος και δωμάτιο.
Ποια είναι η σημασία που αποδίδετε στο βραβείο και στις διάφορες διακρίσεις του βιβλίου; Πως τα αξιολογείτε;
Ένα βραβείο για ένα δημιουργό, πέρα από τη δεδομένη αναγνώριση και τιμή, σημαίνει και «συν-κίνηση» ή, αλλιώς, συγκίνηση που δυνάμει κινεί, μορφοποιεί και κατευθύνει περαιτέρω αποθέματα προς δημιουργία. Δεν απεμπολώ τα όσα κατά τα ανωτέρω φέρει μια διάκριση και ένα βραβείο, πόσο μάλλον το Κρατικό Βραβείο Ποίησης της Κυπριακής Δημοκρατίας – το να σε τιμά η πατρίδα σου είναι η ύψιστη τιμή. Εξίσου σημαντικό για μένα το Βραβείο Γιάννη Βαρβέρη της Εταιρείας Συγγραφέων, διάκριση που φέρει το όνομα ενός ποιητή του οποίου την ποίηση αγαπώ πολύ και με τον οποίο συχνά συνομιλώ. Δηλώνω βαθιά συγκινημένη και ευγνώμων με ό,τι η λέξη αυτή νοηματοδοτεί και σηματοδοτεί.
Στο βιβλίο σας, συνομιλούν η ποίηση με τη φωτογραφία. Θεωρείτε τις φωτογραφίες συμπληρωματικά οδόσημα για την καλύτερη κατανόηση των ποιημάτων σας;
Στη «stanza» λόγος και εικόνα συνυπάρχουν αυτόνομα. Πρόθεσή μου δεν ήταν και δεν είναι η αξιοποίηση των φωτογραφιών μου ως εικαστικό πάτημα, βοήθημα ή συμπλήρωμα του καθαυτού ποιητικού μου κειμένου, μάλλον ως πρόταση για μια επιπλέον ανάγνωση, συχνά αναπάντεχη, συχνά ανορθόδοξη και αποδομιστική, στην camera obscura της ποίησης. Οι όποιες μεταξύ τους συνάψεις υπάρχουν εν είδει οργανικής αντίστιξης – η ποίηση δεν είναι μονοφωνική.
Ποια ήταν η πρώτη σας επαφή με τη φωτογραφία και ποια είναι η αγαπημένη σας φωτογραφία;
Σε μια σχολική εκδρομή στο Παρίσι και συγκεκριμένα σε ένα μικρό βιβλιοπωλείο στην Μονμάρτη, η προθήκη του οποίου φιλοξενούσε μια σειρά από μαυρόασπρες φωτογραφίες του σπουδαίου Henri Cartier Bresson. Ήταν η στιγμή που ερωτεύτηκα τη σημειολογία της εικόνας. Πολλές οι αγαπημένες μου φωτογραφίες, κατεξοχήν μαυρόασπρες, δεν θα μπορούσα να ξεχωρίσω κάποια.
Σκέφτεστε να πραγματοποιήσετε έκθεση φωτογραφίας κάποια στιγμή;
Αν και δεν είναι στις άμεσες προτεραιότητές μου, δεν το αποκλείω.
Ο Garry Winogrand, ένας από τους σπουδαιότερους φωτογράφους έλεγε «Όταν φωτογραφίζω, βλέπω τη ζωή». Εσείς;
Βλέπω ΚΑΙ τη ζωή, θα σχολίαζα, ακόμα και όταν πρόκειται για “κάδρο” από το οποίο η ζωή απουσιάζει. Ίσως πολύ περισσότερο τότε. Και μέσα από κάθε “κάδρο” βλέπω, αλλά και κατανοώ, και το δικό μου βλέμμα.
Ο χρόνος μας στη γη είναι πολύ μικρός, τι κατά τη γνώμη σας, μας απομακρύνει από αυτή τη συνειδητοποίηση;
Ο φόβος του θανάτου, που αναπόφευκτα η συγκεκριμένη συνειδητοποίηση φέρει.
Μπορεί ο άνθρωπος να ξεφύγει από το εγώ του;
Τα πάντα είναι θέμα ορισμού. Αν δεχτούμε ότι το εγώ υπάρχει επειδή υπάρχει ο Άλλος, τότε ένας τρόπος να ξεφύγει ο άνθρωπος από το εγώ του, χωρίς ουσιαστικά να το καταργήσει, είναι να γίνει ο Άλλος. Μπορεί άραγε να το καταφέρει; Κι αν ναι, σε ποιο βαθμό;
«…το θέμα, όμως, είναι η πρόθεση ή, άλλως,
το θέμα είναι οι επιλογές μας να μην έχουν κακή πρόθεση»
Τα παιδιά είναι τα μεγάλα θύματα και οι αποδέκτες των δικών μας επιλογών. Πώς βλέπετε το μέλλον τους;
Η λέξη «θύμα» προϋποθέτει την ύπαρξη «θύτη», λέξεις και οι δύο με ισχυρά αρνητικό πρόσημο και εξίσου αρνητικές συνέπειες. Τείνω να στραφώ προς μια λιγότερο δυσοίωνη οπτική και διατύπωση – ναι, τα παιδιά (μας) είναι εκ των πραγμάτων αποδέκτες των επιλογών μας, το θέμα, όμως, είναι η πρόθεση ή, άλλως, το θέμα είναι οι επιλογές μας να μην έχουν κακή πρόθεση.
Τι σας απογοητεύει;
Η ασυνέπεια και οι ψεύτικες αλήθειες.
Τι θαυμάζετε;
Ένα στίχο που θα ήθελα να είχα γράψει εγώ, ένα λευκό κρινάκι με κίτρινο ύπερο στην πλαγιά της Πεντέλης, τις φλέβες στα χέρια των γονιών μου, τα δυνατά επιρρήματα.
Τι δημιουργείτε τώρα;
Ένας άνθρωπος που γράφει δεν σταματά ποτέ να δημιουργεί. Δεν έχω σταματήσει ποτέ να γράφω.
Θα μας αφιερώσετε ένα αδημοσίευτο ποίημά σας;
Obscura και Lucida
– Συν και τυγχάνουμε εδώ και καιρό,
ήρθε ο καιρός να γνωριστούμε.
– Θα σε πω obscura και lucida.
– Θα σε πω κοχύλι και μέγγενη.
– Αν θες να ξέρεις, μάθε πως έχω μία ακόμα
λέξη φυλαγμένη στον αυχένα. Μόνο γιατί
κάθισες πλάι μου, όπως κάθισα πλάι σου.
– Είπες φυλαγμένη;
– Αυτό είπα.
/Μαρία Καντ (Καντωνίδου) υπό δημοσίευση/
«Το καλλιτεχνικό έργο
κουβαλάει την ψυχή του δημιουργού του»
Λάμπρος Λιαρόπουλος
Βιογραφικό σημείωμα
Η Μαρία Καντ (Καντωνίδου), γεννήθηκε στην Κύπρο και ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Σπούδασε αγγλική φιλολογία και ελληνική φιλολογία/κλασσικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου και ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές της σπουδές στην Παιδαγωγική Επιστήμη. Εργάζεται στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Αγαπάει ιδιαίτερα τη γραφή και τη φωτογραφία. Κείμενα και φωτογραφίες της έχουν δημοσιευθεί σε έντυπα και ηλεκτρονικά περιοδικά, καθώς και σε συλλογικούς τόμους. Ποιήματά της έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά και τα ιταλικά. Το 2022 συμμετείχε στο Μεσογειακό Διαγωνισμό Ποίησης (Mediterranean Poetry Prize, 2022), όπου και διακρίθηκε. Η πρώτη της ποιητική συλλογή «stanza», εκδόσεις Gutenberg 2021, συμπεριλήφθηκε στη βραχεία λίστα των βραβείων Κοινού Public 2022, των Λογοτεχνικών Βραβείων περιοδικού Αναγνώστη 2022 και των Βραβείων «Jean Moréas 2022». Η συλλογή τιμήθηκε, επίσης, με το Βραβείο «Γιάννη Βαρβέρη» για πρωτοεμφανιζόμενη/-ο ποιήτρια/ποιητή της Εταιρείας Συγγραφέων Ελλάδας και με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης της Κυπριακής Δημοκρατίας.
filologikosomilos.com 