Σταύρος Σταυρόπουλος
(Ποιητής – συγγραφέας)
Συνέντευξη στη Λουκία Πλυτά
Πιο πέρα, γκρεμός. Βρύσες που έσταζαν πετρέλαιο. Μια αόρατη μάχη. Ήταν τόσο αφύσικα κόκκινος ο ήλιος που αν τον κοιτούσες στα μάτια θα τυφλωνόσουν. Που ήταν τα σπίτια των ανθρώπων; Υπήρχαν φωτογραφίες που αποδείκνυαν τη γεωγραφική τους θέση, τα ίχνη της κάποτε αρχιτεκτονικής τους, την κυκλική διαδρομή της ιστορίας τους. Εκεί ήταν οι αυλές, τα κυρίως δωμάτια, οι χώροι αναψυχής. Εκεί ήταν ο κεντρικός δρόμος. Πιο κάτω η αγορά. Οι εκκρεμότητες των ανθρώπων. Ό, τι ήταν ζωή είχε λήξει. Την είχε αγγίξει ένα χέρι θυμού.
(Σταύρος Σταυρόπουλος, ΚΑΙΣΙΟ 137, ΠΙΟ ΝΥΧΤΑ ΔΕΝ ΓΙΝΕΤΑΙ, εκδ. Οξύ 2011)
-Κε Σταυρόπουλε, πότε ξεκινήσατε να ασχολείστε με την τέχνη τού λόγου και ποιές δυσκολίες αντιμετωπίσατε μέχρι να φτάσετε στο στάδιο της αναγνώρισης;
Θα ξεκινήσω απ’ το δεύτερο ερώτημά σας: Ο ρόλος τού συγγραφέα είναι να γράφει. Να προσπαθεί να αποτυπώσει όσο το δυνατόν καθαρότερα την ψυχή του. Όχι για να γίνει αναγνωρίσιμος. Αν γράφει γι’ αυτό, το πιθανότερο είναι να μην γίνει ποτέ συγγραφέας. Εξέδωσα το πρώτο μου βιβλίο σε ηλικία είκοσι ετών. Από το 2002 και μετά, που είναι και η κύρια παραγωγή μου, δημοσιεύω ένα ή δύο βιβλία κάθε χρόνο. Ποτέ μου δεν αντιμετώπισα δυσκολία, γιατί δεν έγραφα για να γίνω αρεστός στους άλλους. Έγραφα για να είμαι αρεστός σε μένα. Η τύχη και η συνεχής δουλειά βοήθησε να γίνω και γνωστός. Ποτέ μου, επίσης, δεν είχα δυσκολία στη σχέση μου με τους εκδότες. Ήταν όλοι, όσοι συνεργάστηκα και συνεργάζομαι, φίλοι μου. Και φίλοι παραμένουν. Αισθάνομαι ευλογημένος γι’ αυτό.
«Τα βιβλία είναι οι χώρες που συναντά ο ποιητής
στην προσπάθειά του να γνωρίσει τις αλήθειες του»
***
-Έχετε γράψει 25 βιβλία, τρία εκ των οποίων έχουν μεταφερθεί στο θέατρο, αισθάνεστε ικανοποιημένος από το ως τώρα συγγραφικό σας αποτύπωμα;
Τα βιβλία είναι οι χώρες που συναντά ο ποιητής στην προσπάθειά του να γνωρίσει τις αλήθειες του. Ακυβέρνητες πολιτείες, που δεν είναι απαραίτητο να είναι πολλές. Μπορεί μια τέτοια χώρα να περιλαμβάνει πολλά βιβλία. Αισθάνομαι ευτυχής που επισκέφτηκα αυτές τις χώρες, σταμάτησα σε αυτές και βρέθηκα να βαδίζω στα χνάρια τους, συγγράφοντας σαν προσκυνητής. Τα 25 βιβλία σίγουρα είναι αρκετά, αλλά η αναζήτηση των τοπίων τής ψυχής είναι συνεχής, δεν σταματά ποτέ. Τελειώνει μόνο με τον βιολογικό θάνατο του συγγραφέα. Σε ό,τι αφορά στο αποτύπωμα που έχω αφήσει, δεν θα το κρίνω εγώ, θα το αποφασίσει το αναγνωστικό κοινό και ο κόσμος. Εγώ, θα συνεχίσω να γράφω, γιατί το γράψιμο είναι η αναπνοή μου σ’ έναν κόσμο που πνίγεται στους καπνούς και την έλλειψη οξυγόνου. Η λογοτεχνία είναι για μένα ανάγκη ζωής. Και είμαι πραγματικά ευγνώμων που μου παρέχεται η δυνατότητα, μέσω αυτής, να συνδιαλέγομαι με τον κόσμο. Μέσω τής ποίησης να βλέπω καθαρά και εκλεκτικά τα πράγματα που με αφορούν. Γράφω για να συμφωνήσω με τον εαυτό μου, για να ηρεμήσει η θύελλα μέσα μου.
«Το τέλμα στο οποίο ζούμε
γιγαντώνεται και οδηγεί στην καταστροφή»
***
-Μιλήστε μας, με τον δικό σας τρόπο, για τον κόσμο που αναδύεται μέσα από τα έργα σας;
Είναι ένας κόσμος δυστοπικός, κλεισμένος στον εαυτό του, στο χείλος τού γκρεμού και τής κατάρρευσης. Αυτό γίνεται σαφέστερο στη λεγόμενη «Κοσμική τετραλογία» μου που περιλαμβάνει τα βιβλία «Πιο νύχτα δεν γίνεται» (Οξύ, 2011), «Μετά» (Απόπειρα, 2012), «Καπνισμένο κόκκινο» (Σμίλη, 2013) και «Ολομόναχοι μαζί» (Σμίλη, 2014). Σ’ αυτά έχουμε το τέλος τού ανθρώπινου μύθου, τής ανθρώπινης συνθήκης. Το τέλμα στο οποίο ζούμε γιγαντώνεται και οδηγεί στην καταστροφή.
-Στην εποχή μας ελάχιστοι διαβάζουν ποίηση. Τί περιμένετε όταν εκδίδετε μια ποιητική συλλογή;
Δυστυχώς, ελάχιστοι διαβάζουν ποίηση. Η ποίηση δεν πουλάει. Δεν βρίσκει ευήκοα ώτα. Αυτό είναι πρόβλημα του πολιτισμού μας. «Το βιβλίο πρέπει να είναι το τσεκούρι που πέφτει στην παγωμένη θάλασσα», έγραφε ο Κάφκα στα σημειώματά του. Αυτό που περιμένω όταν εκδίδω μια νέα ποιητική συλλογή είναι να είμαι πρώτα εγώ ευχαριστημένος και εξακολουθητικά να αγκαλιαστεί, ει δυνατόν, και από το αναγνωστικό κοινό. Με ενδιαφέρει τα μηνύματα που εκπέμπονται να λαμβάνονται από κάποιους που μου μοιάζουν φτυστά. Και μέχρι τώρα αυτό συμβαίνει. Υπάρχει αλληλεπίδραση. Αισθάνομαι ευτυχής που έχω ένα πιστό και αφοσιωμένο κοινό.
-Η σχέση σας με τη μουσική είναι στενή. Ποιός είναι ο δεσμός τής μουσικής με την ποίηση, κατά την άποψή σας;
Και τα δύο είναι μουσική. Η καλή ποίηση είναι μουσική και η καλή μουσική είναι ποίηση. Άρρηκτα δεσμά τις συνέχουν. Αγαπώ τη ροκ μουσική και με ’χει βοηθήσει πολύ στην ποίησή μου. Πολλοί την χαρακτηρίζουν ροκ ποίηση και μπορεί να έχουν δίκιο. Με έχουν κατατάξει και στην ελληνική beat generation, ίσως γιατί αγαπώ πολύ τον Kerouac, τον Corso, τον Ferlinghetti, τον Burroughs, τον Bukowski, την Κατερίνα Γώγου, που ήταν και φίλη μου. Για τη γενιά μου, τα early seventies, η ροκ μουσική ήταν η μεγαλύτερη επανάσταση του 20ού αιώνα. Κυρίως, λόγω τής αισθητικής της και τής φιλοσοφίας της. -Για το βιβλίο σας, το «So Long, Marianne» (εκδ. Σμίλη, 2017) με υπότιτλο: Ποιήματα στη Μαρία, αναφέρετε: «Μεταφέρει μόνο αυτό που πιστεύω ότι είναι η υπέρτατη Τέχνη: Την αγάπη. Το κείμενο αυτό υπερασπίζεται την οριστική αγάπη». Τί εννοείται όταν λέτε Μια Μαρία είναι η λύση και τί είναι για εσάς η οριστική αγάπη; Ο Ύμνος τής Αγάπης, όπως είναι γνωστό στον χριστιανικό κόσμο, το τμήμα τού 13ου Κεφαλαίου τής Προς Κορινθίους Α’ Επιστολής τού Αποστόλου Παύλου προς την εκκλησία τής Αρχαίας Κορίνθου, διασώζεται μέσω τής Καινής Διαθήκης και είναι ένα από τα πιο αξιόλογα κείμενα της Αγίας Γραφής. Παραθέτω ένα απόσπασμα: Ἡ ἀγάπη μακροθυμεῖ, χρηστεύεται, ἡ ἀγάπη οὐ ζηλοῖ, ἡ ἀγάπη οὐ περπερεύεται, οὐ φυσιοῦται, οὐκ ἀσχημονεῖ, οὐ ζητεῖ τὰ ἑαυτῆς, οὐ παροξύνεται, οὐ λογίζεται τὸ κακόν, οὐ χαίρει τῇ ἀδικίᾳ, συγχαίρει δὲ τῇ ἀληθείᾳ· πάντα στέγει, πάντα ἐλπίζει, πάντα ὑπομένει. Αυτό για μένα είναι η οριστική αγάπη. Το παράθεμα που αναφέρετε δεν συμπεριλαμβάνεται στο βιβλίο, το έχω πει σε μια συνέντευξή μου και την ερώτηση για τη Μαρία μού είχε κάνει ένας δημοσιογράφος. Το Μαρία απλώς το χρησιμοποιώ ως το όνομα της γυναίκας που ήταν ο κόσμος, αποτίοντας φόρο τιμής στο γνωστό τραγούδι τού Leonard Cohen από το οποίο και ο τίτλος τού βιβλίου μου.
«Τέχνη είναι η ομορφιά τού Θεού που έχω μέσα μου»
***
-Στο βιβλίο σας «Θα σε ξαναδώ στο άδοξο τέλος» γράφετε: «Και σε έχασα/Μέσα στις επιγραφές και τις ομοιοκαταληξίες τής Ακαδημίας» (εκδ. Σμίλη, 2022). Μπορεί η τέχνη να είναι το όπλο που, ανάλογα πώς το χρησιμοποιεί ο καθένας, να συμβάλει στην απελευθέρωση ή στην υποδούλωση του ανθρώπου;
Ο στίχος αυτός στηλιτεύει τις επιλογές τής Ακαδημίας Αθηνών και τα πρόσωπα που την απαρτίζουν. Συμφωνώ μαζί σας για την Τέχνη: Ανάλογα με το πώς την χρησιμοποιείς μπορείς είτε να απελευθερωθείς, είτε να υποδουλωθείς. Θέλω να πιστεύω ότι ανήκω στην πρώτη κατηγορία. Τέχνη είναι η ομορφιά τού Θεού που έχω μέσα μου.
-Ο Jim Morrison, έλεγε πως «το μίσος είναι πολύ υποτιμημένο συναίσθημα». Στις μέρες μας, το μίσος ζει και αντανακλάται σχεδόν παντού και από πολλούς. Ποιές πληγές μας, κατά την άποψή σας, πυορροούν;
Το μίσος και η αγάπη συνυπάρχουν. Μένει να διαχωρίσουμε με ποιό συναίσθημα θα αντιδράσουμε απέναντι στις συνθήκες. Ο Morrison, το έγραψε ποιητικά αυτό. Νομίζω είναι από το βιβλίο του «Σημειώσεις για την όραση», που έγραψε όταν ήταν φοιτητής κινηματογράφου στο UKLA. Του άρεσε να προκαλεί. Μισούσε κάθε μορφή εξουσίας, απ’ όπου και αν προέρχονταν. Ακόμα και από τον ίδιο τον εαυτό του.
-Στον Δυτικό πολιτισμό, κυρίως, η φθορά, το γήρας, και, εν τέλει, ο θάνατος στην εποχή μας τελούν υπό απαγόρευση. Είναι ικανή η λογοτεχνία να προσφέρει στο άτομο τη «χαμένη γνώση» και να συμφιλιώσει τον άνθρωπο με τον θάνατο;
Ένας από τους βασικούς στόχους τής Τέχνης είναι να σε εξοικειώνει ουσιαστικά με τον θάνατο. Όταν δημιουργείς, πεθαίνεις. Και ξαναγεννιέσαι από το αντικείμενο της Τέχνης σου. Η λογοτεχνία, η ποίηση, ξέρει αυτό να το κάνει καλά. Να σε φέρνει αντιμέτωπο με μικρούς θανάτους. Η ίδια η διαδικασία τής γραφής είναι ένας ανομολόγητος θάνατος. Το αισθάνομαι πολλές φορές αυτό, συνθέτοντας ένα ποίημα ή γράφοντας ένα κείμενο. Όταν γράφεις, όμως, είσαι αθάνατος.
–Σε μια εποχή που οι νέοι κατακλύζονται καθημερινά από οπτικοακουστικά μηνύματα, τα οποία, ωστόσο, αδυνατούν να αποκωδικοποιήσουν, η τέχνη (ως μέσο αντίληψης και γνώσης) έχει καταλάβει υποδεέστερη θέση στο σχολείο. Ποιλές συνέπειες επιφέρει αυτό το τεράστιο κενό, μιας και η πολιτεία έχει δείξει το πρόσωπό της και το εκπαιδευτικό σύστημα αρνείται να μεριμνήσει ουσιαστικά για την επίτευξη αυτού του στόχου;
Η έλλειψη υψηλών πολιτισμικών προτύπων είναι προφανής και ο κατακλυσμός από μηνύματα και εικόνες είναι ολέθριος. Η εποχή το καλλιεργεί. Το είχε διατυπώσει καλά ο Γιώργος Χειμωνάς, «Ο κόσμος θα γίνει μια εικόνα». Φτάσαμε στο σημείο να «διαβάζουμε» βιβλία απ’ τα audio books, λείπει η μυρωδιά τού χαρτιού, οι σημειώσεις στο περιθώριο των βιβλίων, η απόλαυση της δημιουργικής ανάγνωσης, η συγκέντρωση. Αυτό είναι πνευματική ένδεια. Βλέπουμε ταινίες από το internet και χάνεται η μαγεία τής κινηματογραφικής αίθουσας. Δεν επισκεπτόμαστε συχνά εικαστικούς χώρους, εκθέσεις ζωγραφικής κ.λπ. Απεμπολούμε το ουσιώδες προς χάριν τού βιαστικού και τού πρόσκαιρου, χάνεται το υψηλό χάριν τού ευτελούς. Χάνουμε την παιδικότητά μας, τη φρέσκια ματιά που τη συνοδεύει, πριν καν την αποκτήσουμε. Ο κατακλυσμός τής άχρηστης πληροφορίας είναι ευνουχισμός. Οι συνέπειες αυτής της κατάστασης πλήττουν θανάσιμα την ανάγνωση του παραγόμενου πολιτισμού και μας καθιστούν ανενεργούς. Η αληθινή τέχνη, ξαφνικά, έγινε δυσανάγνωστη. Πρέπει να είμαστε πάντα έτοιμοι να διαχωρίζουμε την ήρα από το στάρι. Όλα αυτά, βέβαια, ξεκινάνε από το εκπαιδευτικό σύστημα στα σχολεία, το οποίο νοσεί βαρύτατα. Ζούμε στην κόψη.
-Οι νέοι, στις μέρες μας, στοχοποιούνται επιμελώς από την πολιτεία και από τα ΜΜΕ και αντιμετωπίζονται ως υπεύθυνοι για πολλά από τα δεινά που αντιμετωπίζουμε (μετάδοση Covid-19, καταλήψεις κ.λπ.). Γιατί πιστεύετε έχει γίνει αυτή η πολιτική επιλογή;
Επιλογή της σημερινής πολιτικής συγκυρίας και των περισσότερων, διαχρονικά, πολιτικών επιλογών, είναι η στοχοποίηση του νεολαιίστικου κινήματος. Πάντα αυτό είναι στο κάδρο, γιατί αυτό φοβάται το σύστημα. Αυτό συμβαίνει γιατί το πολιτικό σύστημα πάντα αποξενώνεται από το κοινωνικό περιβάλλον. Σε όλες τις προηγμένες κοινωνίες, οι νέοι δίνουν τον ρυθμό και το έναυσμα για αλλαγές. Όμως, ελπίδα μπορεί να έρθει μόνο από κείνους που δεν έχουν καμία ελπίδα. Και εν προκειμένου, αυτοί είναι πάντα οι νέοι. Είναι προορισμένοι για τη ζωή και τη διεκδικούν. Το ζήτημα των καταλήψεων και των πορειών διαμαρτυρίας που θίγετε, στις οποίες οι νέοι πρωτοστατούν, είναι γιατί νιώθουν ότι τους στερούν το μέλλον. Είναι οργισμένοι κι έχουν δίκιο.
«Είμαστε υπόδουλοι ενός συστήματος που περιφρονεί
βαθύτατα τον πολιτισμό»
***
-Εμφανές είναι πως το παρόν πολιτειακό σύστημα, σπρώχνει τα πολιτικά πρόσωπα σε αμοιβαίο δημόσιο εξευτελισμό, ρίχνει το επίπεδο του πολιτικού λόγου, γιατί προκειμένου να προσπαθήσει να εκπληρώσει το πολιτικό του όραμα, πρέπει να αποδείξει δημοσίως και περίτρανα στον ελληνικό λαό πως όλοι οι άλλοι είναι στην καλύτερη των περιπτώσεων άχρηστοι. Πόσο επηρεάζει αυτή η θέση και συμπεριφορά τόσο την ατομική αυτοεκτίμηση (του Έλληνα), όσο και την αυτοεκτίμηση ενός συλλογικού σώματος (Ελλάδα);
Το κεντρικό πολιτειακό σύστημα, εδώ και πάρα πολλά χρόνια, βρίσκεται σε βαθειά κρίση. Οι κυβερνήσεις έρχονται και φεύγουν, διαδέχονται η μία την άλλη, και η κρίση αξιών παραμένει. Είμαστε υπόδουλοι ενός συστήματος που περιφρονεί βαθύτατα τον πολιτισμό. Ένα μέρος τού προβλήματος είναι και η χαμηλή αυτοεκτίμηση των ανθρώπων, που ανασύρεται ως άμυνα σε ένα κίβδηλο δίλλημα. Δυστυχώς, δεν είμαι αισιόδοξος για το αν μπορεί να αλλάξει δραστικά αυτό. Σε κάθε περίπτωση, ο πολιτισμός είναι η απάντηση, όποια και αν είναι η ερώτηση.
-Τί σας προκαλεί τον θαυμασμό;
H αγέρωχη στάση απέναντι στα πράγματα. Το να μπορείς να ξεπερνάς τις δυσκολίες, όποιες κι αν είναι. Και το πλατύ χαμόγελο ενός παιδιού.
-Τί αγαπάτε περισσότερο;
Την ίδια την αγάπη.
-Τί δημιουργείτε τώρα;
Συνθέτω, ως συνήθως, μια ποιητική συλλογή. Έχει περάσει το διάστημα του πένθους, γιατί κάθε που εκδίδεται ένα βιβλίο μου και φεύγει από τα χέρια μου για τον εκδότη, εγώ πενθώ, γιατί νοσταλγώ την παρουσία του στη ζωή μου. Επομένως, στρέφομαι αμέσως προς το επόμενο, και ξαναγεμίζω τον κενό χώρο στη ζωή μου. Δεν αφήνω την απομάγευση από το προηγούμενο να με καταβάλλει.
-Είναι εφικτό να μας αφιερώστε ένα αδημοσίευτο απόσπασμα κειμένου σας ή ένα ποίημα;
Ένα ανέκδοτο ποίημα:
ΑΠΟΓΡΑΦΗ
Δεν γνώρισα τίποτα
Εκτός
Από λίγα φιλόδοξα φύλλα ανθρώπων
Μερικές βαριές κλειδαριές
Ασφαλείας -αλλά σπασμένες
Την λάσπη που κουβαλάει ο χρόνος
Στις λαθραίες βαλίτσες του
Τα βλέμματα με τις γωνίες στην άκρη
Στα άδικα δικαστήρια του έρωτα
Και τις εντόσθιες φωνές
Κάποιων πουλιών
Ιδιαζόντως υγρές
Που έμοιαζαν με παιδιά
Στα σκαλοπάτια του νέου κόσμου
Δεν γνώρισα
Παρά μονάχα το άγνωστο
Όσα δηλαδή
Μπορεί να γνωρίσει κάποιος
Που δεν γνώρισε τίποτα
Εκτός από λίγα φιλόδοξα φύλλα φθινοπώρου
Και μερικές σπασμένες κλειδαριές ασφαλείας
Δηλαδή κάποιος
Ανυπολόγιστα άλλος
Που έζησε τον θάνατο
Αλλά πέθανε από ζωή
Στο μέλλον
—-
«Μπορούμε εύκολα να συγχωρήσουμε ένα παιδί που φοβάται το σκοτάδι, η αληθινή τραγωδία τής ζωής όμως είναιόταν οι ενήλικοι φοβούνται το φως»
Πλάτωνας
Βιογραφικό σημείωμα
Ο Σταύρος Σταυρόπουλος γεννήθηκε στο Μοσχάτο το 1962. Έχει γράψει ποίηση, πεζογραφία, δοκίμιο και έχει συνεργαστεί ως αρθρογράφος με πολλά έντυπα και εφημερίδες. Την επταετία 2001-2008 διατηρούσε μόνιμη στήλη στην εφημερίδα metro με θέμα το βιβλίο και την τριετία 2008-2011 υπήρξε βασικός συντάκτης τής εφημερίδας «Ελευθεροτυπία» στο ένθετο Βιβλιοθήκη, όπου διατηρούσε, εκτός των άλλων, και τη στήλη «Νύχτα είναι, θα περάσει». Για τρία χρόνια δούλεψε ως παραγωγός στο ραδιόφωνο της ΕΡΤ OPEN στην εκπομπή «Ολομόναχοι μαζί», που είχε σαν θέμα καλεσμένους από τον χώρο τής λογοτεχνίας και τού πολιτισμού γενικότερα, με έμφαση ιδιαίτερα στη μουσική.
Κυκλοφορούν 25 βιβλία του, εκ των οποίων τρία έχουν μεταφερθεί στο θέατρο. Η τετραλογία «Πιο νύχτα δεν γίνεται (Οξύ 2011) – «Μετά» (Απόπειρα 2012) – «Καπνισμένο κόκκινο» (Σμίλη 2013) και «Ολομόναχοι μαζί (Σμίλη 2014) εγκαινιάζει τη λεγόμενη Κοσμική τετραλογία, και θεωρείται έργο αναφοράς, σαν μια μεγάλη, φασματική, αλληγορία, που διαρρηγνύει τα πλαίσια του Κανόνα. Από τους ποιητές θεωρείται πεζογράφος και από τους πεζογράφους θεωρείται ποιητής.
Εργογραφία :
«Διαμελίζομαι», 1983, εκδ. Βασδέκης, β’ έκδοση 1990
«Το ροκ που παίζουν τα μάτια σου», 2002, εκδ. Απόπειρα, β’ έκδοση 2004
«Φως Γυναίκας», 2004, εκδ. Αστάρτη
«Για όσο ροκ αντέχεις ακόμα», 2005, εκδ. Απόπειρα
«Οι άλλοι που είμαι», 2007, εκδ. Μεταίχμιο
«Τι γίνονται οι λέξεις όταν μεγαλώνουν», 2008, εκδ. Ελληνικά Γράμματα,
«Unppluged», 2008, από τις εκδ. Ελληνικά Γράμματα (εκτός εμπορίου)
«Δύο μέρη σιωπή, ένα μέρος λέξεις», 2009, εκδ. Μεταίχμιο
«Ο έρωτας θα μας κάνει κομμάτια», 2010,εκδ. Απόπειρα, β’ έκδοση 2012, γ’ έκδοση 2019, δ’ έκδοση 2020
«Πιο νύχτα δεν γίνεται», 2011, εκδ. Οξύ
«Μετά», 2012, εκδ. Απόπειρα, β’ έκδοση 2012, γ’ έκδοση 2017
«Καπνισμένο Κόκκινο», 2013 εκδ. Σμίλη, β’ έκδοση 2017
«Ολομόναχοι Μαζί», 2014, εκδ. Σμίλη, β’ έκδοση 2018
«Ανθεκτικό Μαύρο», 2014, εκδ. Σμίλη (στον περιορισμένο αριθμό των 100 αντιτύπων, εκτός εμπορίου)
«Ο άνθρωπος έσπασε», 2015, εκδ. Γαβριηλίδης
«Κατά τον δαίμονα εαυτού», 2015, εκδ. Σμίλη
«Ασκήσεις ύφους», 2015, εκδ. Βιβλιόραμα (συλλογικό, μαζί με την Μαρία Χρονιάρη)
«Επίλογος», 2015, εκδ. Σμίλη (στον περιορισμένο αριθμό των 150 αντιτύπων, εκτός εμπορίου)
«Καληνύχτα, μικρέ πρίγκιπα», 2016, εκδ. Σμίλη (πλακέτα 300 αντιτύπων, εκτός εμπορίου)
«Πράξη εξαφάνισης», 2016, εκδ. Σμίλη, β’ έκδοση 2017
«Μ», 2017, εκδ. Απόπειρα (στον περιορισμένο αριθμό των 150 αντιτύπων, εκτός εμπορίου)
«So long, Marianne: Ποιήματα στη Μαρία», 2017, εκδ. Σμίλη, β’ έκδοση 2017, γ’ έκδοση 2018
«Όψεις του Γιώργου Χρονά», 2017, εκδ. Οδός Πανός (συλλογικό)
«Αυτό το ροκ δεν θα τελειώσει ποτέ», 2018, εκδ. Απόπειρα
«Ασκήσεις ήθους», 2018, εκδ. Απόπειρα (τετράπτυχο)
«Νω», 2020, εκδ. Απόπειρα (Μονόλογος)
«Θα σε δω ξανά στο άδοξο τέλος», 2022, εκδ. Σμίλη.
filologikosomilos.com 