Παραδεισανού Ειρήνη
ποιήτρια

Κάθε που μου ζητούν τη γνώμη
για όσα αλλόφρονα περιστρέφονται γύρω μου
νοιώθω μια ζάλη
σαν να κατάπια μεμιάς όλον τον αέρα
κι άφησα τον χώρο ξερό κι αποσβολωμένο

Δεν είναι πως δεν έχω τι να πω
είναι που δεν βρίσκω κανέναν λόγο να το ξεστομίσω

(Παιδικές παλάμες, εκδ. Βακχικόν)

Ποίηση για μένα είναι ο τρόπος μου να υπάρχω

Συνέντευξη στη Λουκία Πλυτά

~~

Κα Παραδεισανού, τί είναι ποίηση για εσάς;

Ποίηση για μένα είναι ο τρόπος μου να υπάρχω. Το συνειδητοποίησα μετά τα σαράντα αυτό, ενώ γράφω από παιδί. Δεν τολμούσα, όσα μουτζούρωνα σε τετράδια τότε, να τα πω ποιήματα. Ίσως, επειδή με γαλούχησαν κλασικοί συγγραφείς στην εφηβεία. Δάβαζα με πάθος Ντοστογιέφσκι, Τολστόι, Ντίκενς, Ουγκώ. Μετέπειτα, με κέρδισαν οι κλασικές σπουδές. Βυθίστηκα στον Όμηρο, στους τραγικούς ποιητές. Τα φοιτητικά μου ορνιθοσκαλίσματα στα αμφιθέατρα πώς να τα πω ποιήματα, όταν για μένα ποίηση ήταν οι τραγικοί ποιητές, ο Καβάφης, ο Σολωμός; Ντρεπόμουν να πω ότι γράφω, ακόμη και στους πιο στενούς μου φίλους. Έγραφα, όμως. Τετράδια ολόκληρα γέμιζα. Ελάχιστα απ’ αυτά έχουν επιβιώσει. Τα μαθητικά μου γραπτά τα πέταξα, σε μια κρίση θυμού, όταν τα βρήκε η αδερφή μου και ανέβηκε στο κρεβάτι και τα διάβαζε δυνατά με στόμφο. Από τα φοιτητικά, τα περισσότερα χάθηκαν. Η ποίηση ήταν αυτή που με βοήθησε να βρω ξανά την παιδική ψυχή μου, σε μια περίοδο της ζωής μου, εκεί στη δεκαετία ανάμεσα στα τριάντα και τα σαράντα μου χρόνια. Ήταν ο μυστικός μου κήπος. Και είναι ακόμη.

Γιατί γράφετε;

Αρχικά, πίστευα ότι αυτό που όπλιζε το χέρι μου ήταν ο θυμός και η στεναχώρια, για όσα έβλεπα γύρω μου και με πλήγωναν από παιδί. Ήμουν πολύ δειλό παιδί. Μετά βίας ακουγόταν η φωνή μου. Ωστόσο, όλα όσα από μικρή δεν τολμούσα να πω δυνατά, τα έλεγα από μέσα μου. Γι’ αυτό και ο τίτλος τής πρώτης μου συλλογής ήταν Ρητορική ένδεια. Με τον καιρό, κατάλαβα πως αυτό που με ωθούσε στο γράψιμο από παιδί ήταν ο έρωτας, που είχα για τις λέξεις. Με μάγευσαν από την πρώτη στιγμή, που έμαθα την τέχνη τής ανάγνωσης. Σκέφτομαι, ωστόσο, πως, αν δεν είχα ζήσει τη ζωή αυτή που έζησα, αν ο σωματικός πόνος δεν ήταν μαζί μου από τα 25 μου, αν δεν ήμουν τόσο φιλάσθενη από μικρή, αν, με άλλα λόγια, είχα έναν οργανισμό βιολογικά ισχυρό και μπορούσα να ασχοληθώ με πράγματα χειρωνακτικά, χωρίς πόνο και κούραση, ίσως να μην είχα ερωτευτεί τη γλώσσα και τα βιβλία. Ίσως, ο λόγος που αφοσιώθηκα στα βιβλία από μικρή, να ήταν ο αδύναμος οργανισμός μου, που με καθήλωνε στο κρεβάτι για μέρες. Αυτό που έχω ονομάσει «ο πόνος τής ακινησίας».

Τί προσφέρει, σε τί εξυπηρετεί η ποίηση; Έχει τη δυνατότητα να καταργεί τις διακρίσεις και τις προκαταλήψεις;

Τα ποιήματα έρχονται από έναν κόσμο άλλον, που βρίσκεται στο όριο μεταξύ τού εμπειρικού και τού υπερβατικού κόσμου. Ο άνθρωπος που γράφει το ποίημα, σε μια έκλαμψη που καταργεί τις ίδιες τις μορφές τού χώρου και τού χρόνου, απελευθερώνεται από όλα τα βαρίδια του εμπειρικού και επικεντρώνεται στο κέντρο τής ψυχής του. Υπάρχει μεγαλύτερη ανατροπή απ’ την ίδια την ψυχική διεργασία, που συντελείται τη στιγμή εκείνη που γεννιέται το ποίημα; Υπάρχει μεγαλύτερη ηδονή;  Εκείνη τη στιγμή, ο κόσμος αναποδογυρίζει. Μεγαλύτερη ελευθερία απ’ αυτό δεν μπορώ να φανταστώ.

Υπάρχουν κι αυτοί οι ποιητές
που έχουν την πέτρα μέσα τους κι η ποίηση
είναι το καλέμι που πασχίζει να τη σπάσει

~~

Η γραφή σας είναι σίγουρα πολλά υποσχόμενη. Μιλήστε μας για τα βιβλία σας.

Τέσσερα βιβλία ποίησης έχουν εκδοθεί από τις εκδόσεις Βακχικόν, που θεωρώ πλέον σπίτι μου. Το πρώτο, η Ρητορική ένδεια, κυκλοφορεί από το 2013 . Συνεργαζόμουν τότε με το περιοδικό Βακχικόν και σκέφτηκα να πάρω μερικά ποιήματα από το ιστολόγιό μου, την Παρείσακτη, στο οποίο δημοσίευα από το 2008 και να τα βγάλω σε βιβλίο. Δεν περίμενα ότι θα υπάρχει συνέχεια. Αγαπήθηκε, όμως, πολύ το βιβλίο από τους αναγνώστες κι ακόμη κυκλοφορεί, σχεδόν δέκα χρόνια μετά. Αυτό, μου έδωσε μεγάλη χαρά. Κι επιτέλους, κατάλαβα ότι μάλλον μπορώ να τα λέω ποιήματα αυτά που γράφω. Τα γυάλινα μάτια των ψαριών εκδόθηκαν, τον Φεβρουάριο του 2016. Γράφτηκαν κριτικά κείμενα για το βιβλίο, ένα από τα οποία ο Ζαχαρίας Κατσακός το ενσωμάτωσε στο βιβλίο του με κριτικά κείμενα, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις poema. Tον Νοέμβριο του 2018, βγήκε το τρίτο βιβλίο μου, με τίτλο Στη φλέβα της πέτρας. Είχα γράψει κάποτε: «Υπάρχουν κι αυτοί οι ποιητές που έχουν την πέτρα μέσα τους κι η ποίηση είναι το καλέμι που πασχίζει να τη σπάσει». Το τέταρτο βιβλίο μου κυκλοφορεί από τον Οκτώβριο του 2021, με τίτλο Παιδικές παλάμες. Το εξώφυλλο το κοσμεί μια φωτογραφία τού φωτορεπόρτερ Αλέξανδρου Σταματίου. Οι παιδικές παλάμες των προσφυγόπουλων από το στρατόπεδο της Μαλακάσας. Δεν ξέρω αν οι παλάμες τους σε χρώματα, που αποτυπώνονται στο κοντέινερ, μάς χαιρετούν ή μάς μουτζώνουν. Εμάς όλους και την εποχή μας. Αλλά, η φωτογραφία τού Αλέξανδρου, ήταν για μένα ίσως το μοναδικό κίνητρο να βγει το βιβλίο αυτό. Τα ποιήματα που δεν χαστουκίζουν τις συνειδήσεις των υπνωτισμένων ανθρώπων γύρω μας, δεν έχουν λόγο ύπαρξης.

Πώς προέκυψε η μελοποίηση  ποιημάτων σας;

Χαίρομαι πολύ γι’ αυτήν την ερώτηση, γιατί μου δίνετε την ευκαιρία να μιλήσω για κάτι πολύ αγαπημένο. Ο πρώτος, που ασχολήθηκε με μελοποίηση ποιημάτων μου, είναι ο Χρήστος Κατσίδης. Το 2016, που εκδόθηκε το δεύτερο βιβλίο μου, ήταν μαθητής μου στο Μουσικό Σχολείο Ηρακλείου. Με σπάνιο ταλέντο στο πιάνο και στη σύνθεση. Μου είχε τότε ζητήσει στίχους μου να μελοποιήσει. Όταν βγήκε το τρίτο βιβλίο, στην εκδήλωση που έγινε εδώ στο Ηράκλειο, ο Χρήστος -μαθητής μου τότε στη β΄ Λυκείου- με είχε συνοδεύσει στην απαγγελία των ποιημάτων, αυτοσχεδιάζοντας στο πιάνο, και είχε αφήσει έκθαμβους όλους τους φίλους και τις φίλες, που ήταν στην εκδήλωση. Σήμερα, ο Χρήστος, είναι φοιτητής στο τμήμα Μουσικών Σπουδών και συνεχίζεται η συνεργασία μας. Έχει συνθέσει μουσική για δέκα ποιήματα από το τρίτο βιβλίο και πέρυσι τον Σεπτέμβριο ηχογραφήσαμε μαζί ένα cd με τίτλο To τέλος των ημερών . Σ’ αυτό, εγώ, διαβάζω ποιήματά μου και, ο Χρήστος, συνθέτει μουσική και με συνοδεύει στο πιάνο. Δύο ποιήματά μου έχει μελοποιήσει υπέροχα, η Τέτη Κασσιώνη, και θα κυκλοφορήσουν σε δίσκο και ένα ποίημα από το πρώτο μου βιβλίο, ο Γιάννης Αργυρόπουλος. Αλλά και εδώ, στο Ηράκλειο, είχα τη χαρά να ακούσω μελοποιημένα ποιήματά μου από τον Κώστα Κοκκινάκη και τον Γιάννη Τσιλογιάννη.

Οι μαθητές σας διαβάζουν/σχολιάζουν την ποίησή σας;

Για να είμαι ειλικρινής, προτιμώ να διαχωρίζω τους δύο ρόλους. Δεν μιλούσα για την ιδιότητά μου αυτήν στα παιδιά τού σχολείου. Αυτά, όμως, εξοικειωμένα με την τεχνολογία, έψαχναν το όνομά μου και υπήρχαν στιγμές που διέκοπταν το μάθημα, για να με ρωτήσουν για τα ποιήματα. Ένα περιστατικό θυμάμαι και γελάω. Με είχε πλησιάσει το διάλειμμα ένας μαθητής Γυμνασίου και με είχε ρωτήσει αν γράφω βιβλία. Του απάντησα καταφατικά και με κοίταξε σαν να έβλεπε έναν άνθρωπο που ερχόταν απ’ τον άλλο κόσμο. «Αλήθεια, κυρία; Είδα στο βιβλιοπωλείο τής γειτονιάς μου ένα βιβλίο, που έλεγε κάτι για μάτια ψαριών και είχε το όνομά σας!». Σε όλες τις παρουσιάσεις βιβλίων μου στο κοινό βρίσκονταν μαθητές και μαθήτριές μου. Ακόμη και φοιτητές έρχονταν να συναντήσουν την παλιά τους φιλόλογο. Κρατώ φυλαχτό στη μνήμη μου την άδολη αγάπη τους.

Ποιά θέση κατέχει στο σύγχρονο σχολείο η τέχνη;

Αν σκεφτείτε ότι καταργήθηκε το μάθημα των εικαστικών από το Λύκειο, και στο Γυμνάσιο διδάσκεται μία ώρα την εβδομάδα, καταλαβαίνετε ότι για την ελληνική πολιτεία η τέχνη δεν έχει θέση στο σύγχρονο σχολείο. Σκεφτείτε, επίσης, ότι τα Μουσικά και τα Καλλιτεχνικά σχολεία λειτουργούν χάρη στην αυτοθυσία τού προσωπικού που εργάζεται εκεί. Αυτό που έζησα όταν δίδασκα εκεί για εννιά χρόνια με αποσπάσεις, μου έδωσε σίγουρα υλικό για ποίηση, αν υποθέσουμε ότι γράφω και καταγγελτικά ποιήματα. Όσο για την ποίηση… είναι στ’ αλήθεια θλιβερή η κατάσταση.

Κα Παραδεισανού είστε φιλόλογος, πείτε μας ποιά είναι τα τρέχοντα θέματα στην εκπαίδευση σήμερα;

Θίγετε ένα θέμα που με πονάει πολύ. Διδάσκω στη Δημόσια Εκπαίδευση από το 2003. Έχω γράψει πολλά κείμενα κατά καιρούς. Κείμενα όπου ξεχειλίζει η οργή και η πίκρα για την απαξίωση, την προχειρότητα, την παντελή έλλειψη σχεδιασμού και μέριμνας με την οποία αντιμετωπίζει η επίσημη πολιτεία τα σχολεία. Και με τη μόνιμη επωδό ότι χρήματα δεν υπάρχουν. Σχολεία -ειδικά στην επαρχία-εγκαταλελειμμένα στη μοίρα τους και στην αυτοθυσία τού έμψυχου δυναμικού, που τα υποστελεχώνει. Κτήρια ακατάλληλα, υλικοτεχνική υποδομή ανύπαρκτη. Για να μη μιλήσουμε για την παντελή απαξίωση με την οποία αντιμετωπίζονται καθηγητές και δάσκαλοι τόσο από την ηγεσία τού Υπουργείου Παιδείας, όσο και από τα κυρίαρχα Μέσα Ενημέρωσης. Το γνωρίζετε ότι μόνο για καθηγητές και δασκάλους, από όλους τους δημοσίους υπαλλήλους, έχουν παγώσει οι εκπαιδευτικές άδειες; Γκρέμισμα χρειάζεται το εκπαιδευτικό σύστημα και ξαναχτίσιμο από την αρχή. Τα παιδιά μας αξίζουν καλύτερα σχολεία.

Οι έφηβοι επιζητούν σταθερότητα, συνέπεια,
ειλικρινές ενδιαφέρον και αγάπη

~~

Τί επιζητούν οι μαθητές από τους καθηγητές τους;

Οι έφηβοι επιζητούν σταθερότητα, συνέπεια, ειλικρινές ενδιαφέρον και αγάπη. Και κάτι ακόμη. Να μπαίνουμε στην αίθουσα διδασκαλίας και να ξεχνάμε όλα μας τα προβλήματα. Να γινόμαστε ο Πήτερ Παν στη χώρα τού Ποτέ. Εκεί όπου όλα είναι πιθανά.

Η σχολική βία είναι ένα αυξανόμενο φαινόμενο. Πώς το ορίζετε και γιατί πιστεύετε ότι συμβαίνει;

Θα σας απαντήσω με ένα κείμενο που είχα δημοσιεύσει το 2017 στον Ποιητικό Πυρήνα.

Ανοίκεια θεάματα

Οι τραγικοί ποιητές δεν έδειχναν ποτέ τους φόνους επί σκηνής μπροστά στα μάτια των θεατών. Τους θεωρούσαν ανοίκεια θεάματα. Πίστευαν δηλαδή πως η βίαιη εικόνα δεν διδάσκει. Αντίθετα, εξαχρειώνει. Η λογοτεχνία τους, ωστόσο, -από τον Όμηρο μέχρι τους μεγάλους τραγικούς ποιητές- ήταν μια μελέτη θανάτου. Δεν ξέρω άλλον λαό που να τόλμησε να δει κατάματα τη γύμνια τού ανθρώπου μπροστά στο αμετάκλητο του θανάτου. Κι αυτή η επίγνωση του ανεπίστρεπτου τον ατσάλωσε, με πείσμα να δώσει στο «τώρα» όσα μπορεί. Με ακεραιότητα και ήθος. Μια μικρή λεξούλα γύρω από την οποία έφτιαξε μια ολάκερη ζωή με πείσμα και αγώνα. Αιδώς.
Και βλέπω τον άνθρωπο σήμερα. Μοιάζει μικρή κουκίδα σε μια γιγάντια οθόνη με σκηνές που εναλλάσσονται. Φρίκη, διαμελισμένα πτώματα, αίμα, σεξ, χάχανα, λάσπη, χαζοχαρούμενα αστεία. Μια ατάραχη λίμνη καμωμένη από εικόνες. Κι ο άνθρωπος, ανήμπορος να κολυμπήσει. Και ποιός θα τον πάρει από κει; Ποιός θα τον τραβήξει έξω, να τον κάνει άνθρωπο φτιαγμένο από πηλό κι ανάσα; Το χνότο του ψάχνει να βρει, χαμένος στα τεχνητά αρώματα. Το δέρμα του, το διάφανο, να ανακαλύψει. Την ακοή του. Την εσωτερική όραση. Να μάθει να βλέπει.
Ή μήπως δεν ψάχνει πια; Με φρίκη αναλογίζομαι αυτό το μήπως.

……

Τα παιδιά μας, αυτή την εσωτερική όραση αποζητούν. Για να τα οδηγήσει εκεί, όμως, ο δάσκαλος, οφείλει να την έχει διαμορφώσει.

Υπάρχουν ειδικά προγράμματα (για γονείς, παιδιά και καθηγητές) για την πρόληψη και την αντιμετώπιση του εκφοβισμού και της βίας στα σχολεία;

Υποτίθεται ότι το Υπουργείο Παιδείας νοιάζεται. Και τί έκανε; Θεσμοθέτησε μια μέρα τον χρόνο αφιερωμένη σε τέτοια προγράμματα. Μια μέρα τον χρόνο! Στο Γυμνάσιο όπου διδάσκω, κάναμε συζήτηση με ένα τμήμα Γ΄ Γυμνασίου πέρυσι. Ακόμη θυμάμαι με θλίψη όλα όσα άκουσα από τα παιδιά.

Τη βλέπω την ομορφιά μέσα στα μάτια των παιδιών.
Κι όσο τη βλέπω εγώ, αυτή υπάρχει.

~~

Τα παιδιά είναι τα μεγάλα θύματα και οι αποδέκτες των δικών μας επιλογών. Πώς βλέπετε το μέλλον τους;

Τα παιδιά είναι τα μόνα αθώα. Ακόμη κι όταν βάζουν τη μάσκα τής απάθειας, τής βίας, τής κακεντρέχειας. Ακόμη και τότε, αρκεί μια κουβέντα μέσα από την ψυχή τού δασκάλου, για να σπάσει η μάσκα. Ένα αληθινό βλέμμα. Πώς να είμαι αισιόδοξη για το μέλλον τους; Τους έχουμε παραδώσει έναν κόσμο εσωτερικής σήψης. Και τους δείχνουμε όλη αυτή τη σήψη καθημερινά μέσα από οθόνες, μέσα από τα σκουπίδια που βάφτισαν μουσική, στο όνομα του κέρδους. Τα απομακρύναμε από την ίδια τη φύση τους, την αθωότητα. Πώς να είμαι αισιόδοξη; Αλλά τα όπλα δεν τα καταθέτω. Τη βλέπω την ομορφιά μέσα στα μάτια των παιδιών. Κι όσο τη βλέπω εγώ, αυτή υπάρχει.

Η Ελληνική οικογένεια τροφοδοτείται επαρκώς από την πολιτεία, ώστε να είναι ικανή να προσφέρει στα παιδιά της όσα απαιτεί ο ρόλος της;

Η ελληνική οικογένεια, αυτή η μάστιγα με την κρυψίνοια, την καχυποψία, το μίσος, που σταλάζει στις παιδικές ψυχούλες. Με αυτή την εμμονή στο να διασωθεί η εικόνα, το φαίνεσθαι, ακόμη και με τίμημα την ίδια την ψυχή των παιδιών της. Για ποιά ελληνική οικογένεια μου μιλάτε; Το ξέρω πως γίνομαι σκληρή, αλλά τόσα χρόνια στα σχολεία, είδαν πολλά τα μάτια μου κι άκουσαν πολλά τ’ αυτιά μου. Οπότε, η απάντηση είναι ότι -ναι! Τροφοδοτείται επαρκώς από την ελληνική πολιτεία, για να προσφέρει στα παιδιά της αυτό ακριβώς που η ελληνική πολιτεία απαιτεί απ’ αυτήν. Να διαμορφώσει, δηλαδή, ανθρωπάκια τυφλά στον πόνο τού άλλου, εγωπαθή κι απόλυτα κουφά σε οτιδήποτε δεν κουδουνίζει, όπως τα κέρματα στην τσέπη. Αυτή την κούφια οσμή τού χρήματος.

Υπάρχει πρόβλεψη από το Υπουργείο Παιδείας για τα παιδιά των μεταναστών/προσφύγων στα ελληνικά σχολεία και ποιά προβλήματα προκύπτουν στην πράξη;

Καμία πρόβλεψη. Έχουν θεσμοθετήσει συντονιστές εκπαίδευσης προσφύγων. Για να δικαιολογήσουν κι αυτοί τη θέση τους, στέλνουν συνδέσμους στο μέιλ τού σχολείου, να μπούμε εμείς οι καθηγητές, να κατεβάσουμε υλικό. Έρχονται τα παιδιά στην τάξη και δεν μιλούν, ούτε καταλαβαίνουν ελληνικά. Δεν θα έπρεπε να είχαν παράλληλα απογευματινά σχολεία, για να πηγαίνουν τα παιδιά να μάθουν τη γλώσσα; Επιπλέον, δεν επιτρέπουν σ’ αυτά τα παιδιά να φοιτήσουν σε Μουσικά Σχολεία. Κι όμως, η μουσική είναι η μόνη πραγματικά παγκόσμια γλώσσα. Πόσο πιο όμορφα θα ήταν τα σχολεία αυτά, αν δέχονταν και παιδιά προσφύγων. Στο Γυμνάσιο όπου διδάσκω, τώρα, έρχονται παιδιά από το Αφγανιστάν. Στη Ζάχρα, πέρυσι, δίδασκα Ιλιάδα. Τί να καταλάβει το κορίτσι; Μιλούσαμε στα αγγλικά, για να συνεννοούμαστε. Για να της βάλω βαθμό τετραμήνου, της ζήτησα να μου φέρει μια εργασία, όπου θα μιλάει για κάτι όμορφο από την πατρίδα της. Ακόμη θυμάμαι την απάντησή της, «Nothing beautiful. War only». Την πρώτη φορά που μπήκα στην τάξη, της είχα ζητήσει να μου πει τί σημαίνει το όνομά της. Ζάχρα, στη γλώσσα του λαού μου, σημαίνει ηλιαχτίδα, μου είχε απαντήσει στα αγγλικά. Έγραψα ένα ποίημα για το κορίτσι αυτό με αυτόν τον τίτλο που έχει μεταφραστεί και στα Τούρκικα. Φέτος, έχω στην τάξη μου, των αρχαίων ελληνικών, τον ΜιρΑχμάντ και την Περίσσα, δυο αδερφάκια από το Αφγανιστάν, που ήρθαν από το Ιράν μέσω Τουρκίας. Κάνουμε τα πάντα για να τα δούμε να γελάνε. Αλλά το κράτος απολύτως τίποτα.

Ποιές ήταν/είναι οι αντιδράσεις για την εκπαίδευση των προσφυγόπουλων από την τοπική κοινωνία;

Η τοπική κοινωνία, αν κρίνω από το σχολείο μου, τα έχει αγκαλιάσει τα προσφυγόπουλα. Δεν αρκεί αυτό, όμως. Χρειάζεται και η έμπρακτη στήριξη από το κράτος. Και γνωρίζουμε καλά τί γίνεται στα σύνορά μας. Και τον ρόλο τού Λιμενικού σε όλα αυτά τα ναυάγια. Τουλάχιστον, όσοι και όσες δεν έχουμε μάθει να κρύβουμε το κεφάλι μας στην άμμο.

Κα Παραδεισανού, έχουν μερίδιο ευθύνης τα ΜΜΕ στην έξαρση των φαινομένων ξενοφοβίας και ρατσισμού, πείτε σας την άποψή σας;

Έχω γράψει πολλές φορές κείμενα όπου καυτηριάζω την ξενοφοβική και τρομολάγνα ρητορική των ΜΜΕ. Όχι απλώς έχουν μερίδιο ευθύνης, αλλά είναι οι κύριοι ενορχηστρωτές τού φαινομένου. Δεν είναι τυχαίοι οι τίτλοι των ειδήσεων, ούτε και όσα επιλέγουν να αποσιωπήσουν. Θα σας δώσω ένα μόνο παράδειγμα. Τον Αύγουστο του 2022 ένα κοριτσάκι πέντε ετών, η Μαρία από τη Συρία, πεθαίνει αβοήθητο από τσίμπημα σκορπιού, εγκλωβισμένο σε μια νησίδα στα σύνορα, στον Έβρο. Ο υπουργός μεταναστευτικής πολιτικής και ασύλου καταθέτει στον Άρειο Πάγο τα στοιχεία από τις καταγγελίες ξένων διεθνών οργανισμών, αμφισβητώντας όχι μόνον τον θάνατο του μικρού κοριτσιού, αλλά και την ίδια την ύπαρξή του. Κυκλοφορούν πρωτοσέλιδα εφημερίδων με τη λέξη θάνατος σε εισαγωγικά. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός, στο βήμα τής Βουλής, αμφισβητεί το όνομά του. Κι όμως, τα στοιχεία τού κοριτσιού έχουν ήδη κατατεθεί στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου από τις 20 Ιουλίου, την πρώτη φορά που εγκλωβίστηκαν στη νησίδα οι πρόσφυγες. Ένα κορίτσι νεκρό από τσίμπημα σκορπιού, σε μια νησίδα στον Έβρο. Η είδηση προβλήθηκε σε όλα τα ΜΜΕ της Ευρώπης. Στη δική μας χώρα, όσοι αντέδρασαν με φρίκη στην είδηση, κατηγορήθηκαν από τα εγχώρια μέσα ότι παίζουν το παιχνίδι τού Ερντογάν. Για μήνες το θέμα ήταν αν αυτή η νησίδα ήταν Τουρκική ή Ελληνική. Με εφημερίδες φιλοκυβερνητικές να αναγράφουν σε πρωτοσέλιδα ότι η νησίδα είναι τουρκική. Την ίδια στιγμή που έγγραφο του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας αποδεικνύει ότι η νησίδα ανήκει και σε Ελλάδα και σε Τουρκία. Εγκλωβισμένη εκεί η οικογένεια της μικρής Μαρίας, για μέρες, χωρίς φάρμακα, χωρίς νερό και φαγητό. Και δύο χώρες, Ελλάδα και Τουρκία, με ηγέτες κατώτερους των περιστάσεων, που χρησιμοποιούν την είδηση του θανάτου ενός παιδιού για προπαγάνδα. Αν αυτό δεν είναι η υπέρτατη ύβρις, δεν ξέρω τί άλλο θα μπορούσε να είναι. Για να μην θίξω και τον τρόπο που έχει προβληθεί η είδηση της δολοφονίας τής ψυχής τού δωδεκάχρονου κοριτσιού στον Κολωνό.

Πείτε μας λίγα λόγια για τον εαυτό σας και τα μελλοντικά σχέδιά σας;

Για τον εαυτό μου είπα ήδη πολλά. Θα προσθέσω μόνο ότι, αν είμαι περήφανη για κάτι, αυτό είναι ότι είχα την ευλογία να φέρω στον κόσμο και να μεγαλώσω, μαζί με τον σύντροφό μου, δυο υπέροχα αγόρια, τα πιο όμορφα ποιήματά μου. Όσο για μελλοντικά σχέδια, είναι τόσο ρευστά όλα γύρω μας που δεν ξέρω αν έχει νόημα. Ας έχω τη δύναμη να καταφέρω να γράψω τη διπλωματική μου εργασία. Αυτό θα ήθελα. Το θέμα της είναι η θεωρία τής Τέχνης και τής ποίησης στη φιλοσοφία των Καντ και Σίλλερ. Έχω ολοκληρώσει τη μελέτη. Μένει να βρω τη δύναμη να γράψω.

Άτιτλο

Όλοι εσείς που με κοιτάτε με γνήσια λύπηση
Όλοι εσείς που φτύνετε πάνω μου
τα γνωστικά και μετρημένα λόγια σας
Όλοι εσείς που φλυαρείτε ασύδοτα στα κουρασμένα αφτιά μου
Σκεφτήκατε έστω για μια στιγμή
το μάταιο του πράγματος;
Νιώσατε έστω για ένα λεπτό
πόσο βαθιά ραμμένη κάτω απ’ το δέρμα σας
βουίζει η κοινή μοίρα;
Μην πασχίζετε άλλο.
Σας άκουσα.
Κι αν ντύνομαι φορές μανδύα αφέλειας
μέσα μου γελώ με την τύφλα σας.
Τροφή μου δίνετε για ποιήματα.
…

( Τα γυάλινα μάτια των ψαριών, Βακχικόν 2016 )

~~

Βιογραφικό σημείωμα

Η Ειρήνη Παραδεισανού γεννήθηκε το 1972. Κατάγεται από το Ρέθυμνο Κρήτης. Σπούδασε Κλασική Φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών και υπηρετεί στη Δημόσια Εκπαίδευση στο Ηράκλειο Κρήτης. Άρθρα, δοκίμια και ποιήματα της έχουν φιλοξενηθεί σε διαδικτυακά περιοδικά. Από το 2008 διατηρεί το ιστολόγιο «Παρείσακτη». Εργογραφία: «Παιδικές παλάμες»,  Εκδόσεις Βακχικόν, 2021, «Στη φλέβα της πέτρας», Εκδόσεις Βακχικόν, 2018, «Τα γυάλινα μάτια των ψαριών», Εκδόσεις Βακχικόν 2016, «Ρητορική ένδεια», Εκδόσεις Βακχικόν 2013