Παλιατσάρας Κωνσταντίνος
Τενόρος

Ακόμα και η πιο σκοτεινή νύχτα θα τελειώσει
 και ο ήλιος θα ανατείλει ξανά
Συνδυάζοντας την αμεσότητα της θεατρικής δράσης
με τη δύναμη του μουσικού λόγου,
 η όπερα χρησιμοποιεί ως πρώτο υλικό της
την ανθρώπινη φωνή,
που καλείται να υπερβεί τα όριά της
και να μεταμορφωθεί σε ένα σύνθετο
και εύπλαστο όργανο έκφρασης.

Συνομιλώντας με τον διεθνούς φήμης τενόρο Κωνσταντίνο Παλιατσάρα

της Λουκίας Πλυτά

~~

Τί θα λέγατε πως είναι για εσάς η όπερα; Χωράει σε ορισμούς και έννοιες;

Για μένα η όπερα είναι θρησκεία. Μπορεί να υπερβάλω, αλλά η φωνή τού τραγουδιστή ή μάλλον τού ηθοποιού τής όπερας είναι από μόνη της μία υπερβολή, πού προσπαθεί να αγγίξει το θεϊκό.

Πώς ενεργοποιήθηκε μέσα σας ο πόθος για να ασχοληθείτε με την όπερα; Υπήρχε κάποια επιρροή στο οικογενειακό σας περιβάλλον;

Στην παιδική μου ηλικία το ραδιόφωνο, και όχι τα tablets, ήταν μία όαση. Εκπληκτικές θεατρικές παραστάσεις, ωραία μουσική κλασσική, ωραία τραγούδια με ατμόσφαιρα, ευαισθησία και ελληνικότητα. Οι παραστάσεις τού Φεστιβάλ Αθηνών στο Ηρώδειο με Εθνική Λυρική Σκηνή, Εθνικό Θέατρο, Θέατρο Τέχνης τού Κουν, Comedie Francaise, ήταν η διαφυγή μου από το μεγαλοαστικό, κουραστικό, περιβάλλον που ζούσα. Με αποκορύφωμα το να ακούσω τη Μαρία Κάλλας, κάτι πού δεν περιγράφεται ούτε σέ εκατό σελίδες. Από τότε ήξερα πώς θα γίνω τραγουδιστής τής όπερας· ήμουν επτά χρονών.

Ποιές ήταν οι εμπειρίες που υπήρξαν καθοριστικές για την πορεία σας;

Η Μαρία Κάλλας και μόνο αυτή.

Πόσο προκλητικός, απαιτητικός είναι ο δρόμος τής Όπερας; Ποιά συστατικά τού χαρακτήρα και τής προσωπικότητας του καλλιτέχνη συμβάλουν σ’ αυτή την προσπάθεια;

Ο δρόμος αυτός είναι εξαιρετικά απαιτητικός και προκλητικός, όπως και συναρπαστικός, σέ όλα τα επίπεδα. Και τί εννοώ: Όπως ένας αθλητής προγυμνάζεται έτσι και ο τραγουδιστής τής όπερας πρέπει με τη φωνή του να δημιουργήσει αυτό το άλμα, αυτή την υπερβολή, πού είπαμε πριν, για να ακούγεται χωρίς τα σημερινά μικρόφωνα. Η αγάπη, ο έρωτας η αφοσίωση, το καλό γούστο και η μελέτη των ρόλων, διαμορφώνουν την προσωπικότητά σου, εάν θέλεις να είσαι ερμηνευτής και όχι διεκπεραιωτής.

Ποιά είναι τα χαρακτηριστικά μιας οπερετικής φωνής;

Το ηχόχρωμα, η προσωπική χροιά τής φωνής, η ένταση, τα εκφραστικά συναισθήματα, η δεξιοτεχνία και η δυνατότητα να μπορείς να εναλλάσσεις χίλιους χρωματισμούς, ώστε να γίνει το τραγούδι Θέατρο.

Ως θεατρικό είδος, η όπερα απευθύνεται σε συγκεκριμένο κοινό;

Αν οι συντελεστές είναι αληθινοί, το κοινό είναι ΕΝΑ. Όλοι οι άνθρωποι έχουμε ανάγκη την αλήθεια. Η αλήθεια είναι ομορφιά· και η ομορφιά αρέσει.

Η όπερα στηρίχθηκε στη φιλοδοξία να αναστήσει την ξεχασμένη από καιρό δραματική τέχνη τής Αρχαίας Ελλάδας σχεδόν τετρακόσια χρόνια πριν. Έχει απήχηση η όπερα στην Ελλάδα;

Οι αρχαίες τραγωδίες από μόνες τους ήταν όπερες. Ο κόσμος, σέ κάθε εποχή, ήθελε και θέλει άρτον και θεάματα.

Υπάρχουν Ελληνικές όπερες; Όπερες γραμμένες από συνθέτες Έλληνες, ανάλογες εκείνων του Ροσίνι, του Βέρντι και του Πουτσίνι;

Και βέβαια υπάρχουν, αλλά για να γίνουν εφάμιλλες θα το δείξει ο χρόνος.

Ποιό έργο και ποιός χαρακτήρας σάς έχουν συγκινήσει περισσότερο;

Ο Οδυσσέας στην όπερα του Claudio Monteverdi «Il ritorno d’ Ulisse in patria». Ήταν η πρώτη όπερα πού ανέβηκε στο Μέγαρο Μουσικής και πού για πρώτη φορά παρουσιάστηκε στην Ελλάδα.

Πόσο σημαντική είναι η επαφή σας με το κοινό;

Για μένα πολύ σημαντική, αλλά θα πρέπει να ερωτηθεί και το κοινό το οποίο στην περίπτωσή μου είναι πάντα ένθερμο και αυτό μού δίνει μεγάλη χαρά. Το μόνο πού ήθελα πάντα ήταν να τούς ευχαριστήσω στο μέτρο των δυνατοτήτων μου.

Κατά τη διάρκεια των παραστάσεων στο θέατρο, τί κλίμα επικρατεί στα παρασκήνια;

Ανάλογα με τίς καιρικές συνθήκες, άλλοτε ζεστό άλλοτε κρύο. Με μπόρες και ηλιοφάνειες.

Πού καταλήγουν τα περίτεχνα κοστούμια των παραστάσεων;

Τώρα πιά δεν τα βλέπω και τόσο περίτεχνα. Όσο για τα θαυμάσια περίτεχνα σκηνικά και τα κοστούμια, έχουν επιμελώς εξαφανιστεί.

Ο κόσμος αλλάζει. Ποιά η θέση τής όπερας στην εποχή μας;

Η θέση τής όπερας όπως τής εποχής μας είναι στο έλεος της τεχνολογίας.

Επικρατεί ανταγωνισμός στον χώρο;

Και βέβαια επικρατεί, δεσπόζει θα έλεγα, όπως και σέ όλα τα επαγγέλματα.

Στην Αρχαία Ελλάδα, η μουσική θεωρείτο θεόπνευστη τέχνη. Θεωρούσαν πως ο μουσικός δρόμος ήταν, και πρέπει να είναι, η αγωγή τής ψυχής, το όχημα του ήθους. Σήμερα, η θέση αυτή έχει τη μεγαλύτερη έκφρασή της στην όπερα;

Μακάρι να συνέβαινε κάτι τέτοιο και σήμερα. Ο καιρός θα δείξει. Αντί τού ήθους, στην εποχή μας κυριαρχεί το mind control, εξ’ ου και η ξεφτίλα πού βιώνουμε καθημερινά.

Η μουσική έχει τη δύναμη να αγγίζει σε βάθος την ανθρώπινη ψυχή. Επιστημονικές έρευνες αποδεικνύουν τα πολυποίκιλα οφέλη της. Η μουσική, σαν συνοδός θεραπευτική μέθοδος, μπορεί να είναι ένας τρόπος ξυπνήματος της ανθρώπινης δημιουργικότητας;

Απολύτως. Η μουσική είναι παντοδύναμη, είναι η κοινή γλώσσα τού ανθρωπίνου γένους.

Είναι σημαντικό να έρθουν τα παιδιά σε επαφή με την όπερα;

Έχω παίξει σέ πολλές παραστάσεις όπου το θέατρο ήταν γεμάτο από παιδιά. Το καλύτερό μου κοινό. Είναι μεγάλη ικανοποίηση να μπορείς να τραβήξεις την προσοχή τους, αν συμβαίνει κάτι τέτοιο είσαι σέ καλό δρόμο.

Ἄφετε τὰ παιδία καὶ μὴ κωλύετε αὐτὰ ἐλθεῖν πρός με

~~

Θεωρείτε πως οι τέχνες, και οι άνθρωποι των τεχνών γενικότερα, ζημιώθηκαν από την πανδημία και τις πολιτικές που ακολουθήθηκαν; Τί θα έπρεπε να γίνει;

Και βέβαια ζημιώθηκαν και μάλιστα πάρα πολύ, σέ σημείο εξόντωσης η οποία έχει καταντήσει σε cartoon παρωδία. Σκηνοθετική αδεία.

Όλοι οι άνθρωποι είναι φορείς πολιτισμού;

Οι άνθρωποι είναι ό,τι βλέπουν και ό,τι ακούν. Υπάρχει τεράστια διαφορά μεταξύ ηθοποιού,, πού ποιεί ήθος και τού υποκριτή, πού είναι συνεχώς υπό κρίσην. Και η εποχή μας είναι πολύ τής υποκρισίας.

Κατά τη γνώμη σας, η Ελλάδα αντιστέκεται στην ανομοιότητα, στο διαφορετικό;

ΚΑΘΟΛΟΥ. Ζούμε μια πνευματική δικτατορία και όχι μόνο. Φύλλο δεν κουνιέται.

Η παρατεταμένη κρίση (διακρίσεις – οικονομικά – covid 19 – ενεργειακό κ.λ.π.) συνεπάγεται τεράστια οδύνη σε εκατοντάδες χιλιάδες συμπολιτών μας ατομικά. Πιστεύετε πως αυτή η κρίση έχει σημαδέψει ανεξίτηλα τις κοινωνικές και ατομικές ταυτότητες, έχει επηρεάσει τις αξίες και τις νοοτροπίες μας;

Τα πάντα έχει επηρεάσει. Αυτό το παραμύθι και αυτή η πλάνη έδειξε πόσο εύκολα ηλιθιοποιηθήκαμε· γελάνε και οι πέτρες ακόμη. Λυπάμαι και ντρέπομαι αφάνταστα.

Ο κόσμος μας έχει απωλέσει τον ρυθμό του;

Ο κόσμος έχει απολέσει αρκετά, όχι βέβαια όλοι. Ο καθένας να αναλάβει τίς ευθύνες του.

Ποιός θα λέγατε πως είναι ο ορισμός τής ελευθερίας;

Θέλει Αρετή και Τόλμη η Ελευθερία.

Τα μελλοντικά σας σχέδια;

Άλλαι μεν βουλαί ανθρώπων, άλλα δε Θεός κελεύει.

~~

Βιογραφικό σημείωμα

Ο Κωνσταντίνος Παλιατσάρας, γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στο Εθνικό Ωδείο με τη Μάγκυ Καρατζά, αποφοιτώντας το 1972. Συνέχισε σπουδές, με τον Ανδρέα Παρίδη, και στη Βασιλική Ακαδημία του Λονδίνου, με τη μεσόφωνο Κόνστανς Σάκλοκ. Έχει εμφανιστεί σε Κύπρο, Αγγλία, Γερμανία, Γαλλία, Μονακό, ΗΠΑ, Ιταλία, Τουρκία, Αργεντινή, Αίγυπτο, Αυστρία, Ουγγαρία. Έχει συμπράξει με τις Κρατικές Ορχήστρες Αθηνών και Θεσσαλονίκης, με την Καμεράτα Ελλένικα και με την αναγεννησιακή ορχήστρα Καπρίτσιο Στραβαγκάντε. Εκτός από λυρικά έργα, στο ρεπερτόριό του περιλαμβάνονται και έργα θρησκευτικής μουσικής όπως Κατά Ματθαίον Πάθη [Matthäuspassion] και Κατά Ιωάννη πάθη [Johanes Passion] του Μπαχ, Μεσσίας [Messiah] του Χαίντελ, κ. ά. Πραγματοποίησε εμφανίσεις στο Εθνικό Θέατρο, στο Ελεύθερο Θέατρο, στον κινηματογράφο και την τηλεόραση. Έχει ερμηνεύσει σύγχρονη ελληνική μουσική (Λειτουργία του Ορφέα του Γ. Μαρκόπουλου, κ.ά.) και έχει συμμετάσχει σε ηχογραφήσεις έργων Ελλήνων συνθετών: Ευριπίδης IV του Θάνου Μικρούτσικου (1980) και Φόρος τιμής στον Ελ Γκρέκο του Βαγγέλη Παπαθανασίου. Με την ΕΛΣ συνεργάστηκε κατά την εικοσαετία 1979/99, ερμηνεύοντας πρωταγωνιστικούς και δευτερεύοντες ρόλους σε 18 άλλων τραγούδησε τους ρόλους Μακντάφ [Μάκμπεθ/Macbeth], Ντον Οττάβιο [Ντον Τζοβάννι/Don Giovanni], Πρίγκιπας Ορλόφσκυ και Φάλκε [Η νυχτερίδα/Die όπερες και δύο οπερέτες, σε 38 παραγωγές ή/και αναβιώσεις παραγωγών. Μεταξύ Fledermaus], Καμίλος ντε Ροσιγιόν [Η εύθυμη χήρα/Die lustige Witwe], Αρτούρο [Λουτσία ντι Λαμμερμούρ/Lucia di Lamermoor], Ερνέστο [Ντον Πασκουάλε/Don Pasquale], Βαρώνος Σόμπερ [Το σπίτι των τριών κοριτσιών/Das Dreimädelhaus], Kακιά μάγισσα [Χαίνζελ και Γκρέτελ/Hänsel und Gretel], Γκόρο [Μαντάμα Μπαττερφλάι/Madama Butterfly], Τζο [Το κορίτσι της Δύσης/La fanciulla del West], Α΄ Εβραίος και Σκλάβος [Σαλώμη/Salome] (Ηρώδειο, 1980).

Greek tenor Konstantinos Paliatsaras studied at the National Concervatoire, Athens and the Royal Academy of Music,London with Constance Shacklock OBE. He also studied repertoire with conductor Andreas Paridis. Made his debut in 1987 at the National Hellenic Opera as Alfredo in La Traviata followed by many leading roles,including Macduf in Macbeth,Don Carlos,Don Ottavio in Don Giovanni,Pedrillo in Seraglio 2006,Alfred and Prince Orlovsky in die Fledermaus, Rossillon in Die Lustige Witwe 1992,2000,Die Hexe in Hansel und Gretel 1990,Almaviva in Il Barbiere di Siviglia,Nicias in Thais,Shober in Dreimadelhaus,Jimmy in the Rise and Fall of the city of Mahagonny 1999-2000,Prince Shuisky and the fool in Boris Godunov,the fisherman in Die Kluge,La vie Parisienne,Les Contes de Hoffman Ariadne auf Naxos,Salome,Fadinard in Il Capello di paglia di Firenze 2001 and 2003 a.o. He enjoyed a very successful partnership with the baroque ensemble Capriccio Stravagante – Skip Sempe first at the inauguration of the Dimitri Mitropoulos hall part of the Athens Megaron Concert Hall with the role of Ulisse in Monteverdi’ s Il Ritorno d’ Ulisse in Patria 1991.At the Athens Megaron he also starred as Apollo in Orfeo with I Solisti Veneti and appeared in Carmen and Mahagonny. A major landmark in his career was the tournee in 30 cities and towns in France as Macheath in Kurt Weill’s the Threepenny Opera with Opera Eclate culminating in Paris 1990. In France he also sung Verdi’s Requiem at Angulemes,Cognac and Ruffec cathedrals 1990. Paliatsaras also presented Yannis Markopoulos Liturgy of Orfeus in Vienna 1993, Brussels, Buenos Aires2005, Ephesus 2004, Limassol Cyprus, Athens Festival and Ancient Marathon 2006. In Thessaloniki, Paliatsaras sung Paris in Offenbach’s La Belle Helene, Don Ottavio in Mozart’s Don Giovanni and Nozze di Figaro. His recordings include Monteverdi’s Il Combattimento di Tancredi e Clorinda for DHM,BMG with Capriccio Stravagante- a performance that was honored with the Diapason d’Or Paris in 2004, giving a world tour in Cologne,Monaco,Paris,Normandie 1998,New York and Seattle U.S.A, Italy. At the Teatro Olympico,Vicenza he sung the role of Apollo in Marco da Gaglianos opera la Dafne . With the Oscar composer Vangelis he recorded the CD El Greco with soprano Monserrat Caballe for WARNER. Has also appeared in films notably the Greek version of Walt Disney’s The Hunchback of Notre Dame singing the role of Clopin in Greek with great succes. In 2009 he appeared as Alfredo in La Traviata at the municipal Theater of Kalamata,Greece in May and gave a concert in October at the Alexandria Opera House in Egypt. In April 2010 Haendel «Acis and Galatea» with the Athens singers inTheatro Tehnis Karolos Koun Athens. Christmas Concert in Megaron Concert Hall, Thessaloniki. as the Evangelist with Childrens Choir and baroque orchestra CONCERTO ELLENICO -Kostis Papazoglou conductor, presented the oratorio WEIHNACHTSHISTORIE -Historia der Geburt Jesu Christi SWV 435 by Heinrich Schutz. 22 December 2010 . Baroque Opera concert with the Athens Camerata Orchestra in March 2012 at the Parnassos Concert Hall in Athens. His most recent appearances recital along with pianist Domniki Halari at the Greek National Opera , Athens , in November 2012 and at the Municipal Theater in Rhodes in June 2013. His last was the role of Alexander in the musical by Halkitis and George Lekakis summer 2017. In December 2017 he gave a Christmas concert in Piraeus with Libro Coro and Orchestra. He also presents the Opera break series from the radio studios of Metadeftero.

*Greek tenor Konstantinos Paliatsaras & Spanish soprano Montserrat Caballe